Randal Peelen:
[0:43] In deze aflevering hoor je hoe het kan dat het stroomnet in Nederland helemaal vol zit.
Wat netbeheerders daar allemaal aan proberen te doen. En waarom hebberige buren jou kunnen naaien met hun zonnepanelen.
Welkom bij MetNerds om tafel. We praten vandaag met...

Jurian Ubachs:
[1:09] Jureen Ubbachs.

Randal Peelen:
[1:09] En mijn naam is Randall Peelen. Onze gastnerd van vandaag is terug van weg geweest.
Want dat is Maarten Staats.
En Maarten is strategisch expert energietransitie bij Ennexus Netbeheer.
Maarten, welkom terug. De vorige keer dat we elkaar spraken, zat ik niet in de uitzending.

Jurian Ubachs:
[1:23] Ik wou zeggen, daar was jij ook niet bij.

Randal Peelen:
[1:24] Het was coronatijd.

Jurian Ubachs:
[1:25] Daar was ik ook niet bij.

Randal Peelen:
[1:25] En toen heb je met Floris en Ruurt gepraat. En toen hadden we, hoe hadden we, wie ook al. Het waren andere tijden.

Jurian Ubachs:
[1:33] Er zat nog iemand bij.

Randal Peelen:
[1:34] Ja, Krijn Soeteman.

Jurian Ubachs:
[1:36] Oh ja.

Randal Peelen:
[1:39] Krijntje boy. Dus dat waren heel andere tijden. Ik vind het leuk om je nu in levende lijven te ontmoeten.
En jouw eindeloze put aan wijsheid omtrent de energietransitie is nog niet op.
Dat hebben wij al gemerkt toen we van tevoren met je aan het praten waren.
Maar ik denk dat het goed is, dit verhaal. Wij willen de energietransitie met jou gadeslaan. Want Jurri en ik kwamen aan de praat. We hebben allebei zonnepanelen.
We hebben allebei wel eens nagedacht over een warmtepomp.
Misschien willen we zo'n thuisbatterij thuis hebben staan. Dat is allemaal heel erg leuk voor ons.
Maar op een gegeven moment stelde Jurri aan de vraag heel terecht.
Zegt, hoe kan het nou dat die salderingsregeling wordt verlengd.
Dus het eigenlijk nog steeds wel wordt aangemoedigd om zonnepanelen te nemen.
Wij daar ook nog steeds wel leuk voordeel bij hebben.
Terwijl overal in het nieuws hoor je dat het stroomnet piept en kraakt.
Er kan nergens meer wat bij.
Geen huizen, geen industrie. We zitten helemaal klem. En ondertussen als jij in een huis woont en je hebt genoeg vermogen. Dan is het nog steeds ontzettend aantrekkelijk.
Om het voor jezelf beter te gaan regelen. Heb ik dat gevraagd?

Jurian Ubachs:
[2:36] Ja. Dan had jij geen topmerking van mij.

Randal Peelen:
[2:38] In de gaten, hoor. Je hebt je momenten.

Jurian Ubachs:
[2:40] Ik ben niet eens trots op mijn...

Randal Peelen:
[2:42] Al als je je eigen voordeel kunt verlemervaaiën, dan ben jij op je best.

Jurian Ubachs:
[2:47] Ja, dat heb ik heel goed gezien. Ik ben roerend met mezelf.

Randal Peelen:
[2:50] Dus als ik daar mag beginnen. Jij werkt bij een netbeheerder.
Dus jij bent een van die mensen die er last van heeft dat mijn zonnepanelen het heel goed doen.
Of zo lijkt het in ieder geval. Kun je nog één keer even opfrissen.
Wat doe je precies bij Ennexis?
En hoe kijken jullie naar dit soort uitdagingen in de energietransitie?

Maarten Staats:
[3:08] Ik werk dus bij Ennexis Netbeheer. Dat is één van de drie grote regionale netbeheerders in Nederland.
En wij beheren dus Stedin en Liander. En je hebt nog drie kleinere, die zijn heel lokaal.
Wij beheren de elektriciteits- en gasnetten in Nederland. We zijn monopolist daarin. Je bent verplicht om bij ons aansluiten te hebben, als je dat wil.
En binnen Annexis ben ik met mijn team verantwoordelijk voor het maken van de prognoses in de energietransitie.
En dan gaat het vooral over waar komen welke technieken.
Dus waar komen de elektrische auto's, waar komen de warmtepompen, in welke gebieden, wanneer, hoeveel.
En we doen een stukje van de doorrekening van wat heeft dat dan voor impact op onze elektriciteitsnetten.
Dus wat gaat waren omhoog en wat voor soort knelpunten ontstaan er dan.
En met collega's van asset Asset management, dan kijken we dan welke uitbreidingen noodzakelijk zijn.

Randal Peelen:
[3:59] Asset management.

Maarten Staats:
[4:00] Asset management.

Randal Peelen:
[4:00] En de kabels in de grond. De transformatorhuisjes.

Maarten Staats:
[4:04] En de stations, ja.

Randal Peelen:
[4:06] Dus jullie wekken zelf geen stroom op. Je brengt het alleen van A naar B.

Maarten Staats:
[4:09] Precies.

Randal Peelen:
[4:10] Is het fair om te zeggen dat jullie de grootste uitdaging hebben de komende tijd? Partijen zoals jullie?

Maarten Staats:
[4:17] Dat vind ik wel een lastige vraag. Ik denk dat wij een hele grote uitdaging hebben.
Ik weet niet zozeer of het de grootste uitdaging is. Een groot deel van onze uitdaging is ook gewoon het verzwaren, maar ik kan me voorstellen dat dat nog relatief straightforward is voor andere partijen die allemaal nieuwe technieken moeten introduceren of grote investeringen moeten doen.
Dus ik vind het lastig om te vergelijken, maar dat er een grote uitdaging is, dat is zeker.

Randal Peelen:
[4:41] Ja, en ben je het met mij eens als ik zeg.
Het lijkt voor huishoudens nog steeds heel aantrekkelijk om zonnepanelen te hebben, met name. Ik denk dat dat een van de boosdoeners is.
En dat we ondertussen op het nieuws zien dat er geen huizen meer bijgebouwd kunnen worden omdat het stroomnet vol zit.
En dat ik dan een beetje in de war raak. Staat dat niet haaks op elkaar?

Maarten Staats:
[5:03] Wat goed is om te weten dat dat twee aparte vormen van problematiek zijn.
Als we het hebben over het stroomnet en het volraken van het stroomnet.
Dan kan je het stroomnet vol raken vanwege te veel invoeding, dus te veel opwek.
Daar hadden we eigenlijk al wat eerder last van. Dus zo'n vier, vijf jaar geleden begon dat schaal te krijgen dat daar problemen mee kwamen.
Vooral voor grote invoeders, dus de zonneparken en de windparken.
En nu komen er ook problemen voor afnemers. Dus dat is voor de afnamekant op het stroomnet.
Dus dat er te veel tegelijkertijd in een bepaald gebied af wordt genomen van het stroomnet.
Maar dat zijn eigenlijk twee losse problemen. Dus je kan in een gebied problemen met je invoeding hebben, maar geen afname.
Je kan in een gebied hebben problemen voor afname, maar niet voor invoeding.
Of je kan ze allebei hebben, maar ze zijn niet per se aan elkaar gerelateerd.
Het komt ook voor op een heel ander moment in het jaar dat die pieken dan zijn.
Namelijk bij invoeding vaak in de zomer, als de zon goed schijnt.
En zeker als de wind dan ook nog erbij komt.
Dat zijn momenten dat het voor invoeding heel druk wordt op het net.
En afname heb je juist in de wintermanen, dan is het wat kouder.
Als het dan donker is en veel afnemers tegelijkertijd aan gang zijn.
Meestal aan het eind van de middag, een beetje begin avond. Dat zijn juist de pieken voor afname.
Dus die twee dingen die zijn in essentie hetzelfde probleem.
Namelijk is er weinig transportcapaciteit om te verplaatsen wat er gevraagd wordt of wat er nodig is. Maar die zijn niet pers in elkaar gerelateerd.

Randal Peelen:
[6:28] Ja, want we hadden een aantal afleveringen geleden, anderhalf jaar, een aflevering met Joost Grunsven en die zit juist aan de Tenet kant, dus die werkt aan het Het hoogspanningsnet. En hij zegt eigenlijk.
Je moet Nederland, maar zeker ook Europa als geheel wel zien als een.
Hij noemt dat koperen plaat.
Want er moet altijd evenveel gebruikt worden als opgewekt. Dus het moet altijd in balans zijn.
En toch schet jij nu best wel lokale problemen. Dus het kan ook op wijkniveau misgaan.
Hoe verhouden die dingen zich dan toch tot elkaar? Dus het hoogspanningsnet is dan weer wat anders dan. Hoe heette jullie? Is dat dan minnespanningsnet?

Maarten Staats:
[7:04] We hebben het minnespanningsnet en het laagspanningsnet.

Randal Peelen:
[7:07] Laag spanningsnet, allebei. Maar dat zijn dan weer eilandjes.

Maarten Staats:
[7:11] Als we het heel technisch doen, eigenlijk heeft de hoogspanningsnet ook twee niveaus. Namelijk de extra hoogspanning en de hoogspanning.
En wij hebben dus ook twee spanningsniveau. En wij noemen het dan middenspanning en laagspanning.

Randal Peelen:
[7:20] Ja. En wat gebeurt er nou in een wijk als daar te veel wordt opgewerkt?

Maarten Staats:
[7:28] Ik denk dat om ook te begrijpen hoe dat nou precies zit met het tennetstuk en het regionale stuk. dat je op het elektriciteitsnet twee losse, aandachtspunten hebt waar je naar moet kijken. Het ene aandachtspunt is de balans.
En de balanshandhaving in Nederland, daar is Tenet voor verantwoordelijk.
Om dat in goede banen te leiden, uiteindelijk doen marktpartijen daadwerkelijk het houden van de balans.
Maar Tenet zorgt ervoor dat die marktpartijen aangestuurd worden.
Dat in alle tijden de opwek min of meer gelijk is aan de vraag op dat moment.
Het tweede punt is dat je genoeg elektriciteitskabel moet hebben.
Genoeg capaciteit voor elektriciteitskabel, om dat ook van A naar B te verplaatsen.
Want het is heel leuk Stuk als alle zonnepanelen in Groningen aanstaan en iedereen het in Limburg af wil nemen.
Dan heb je balans in je systeem als dat precies evenveel is.
Alleen je moet wel een kabel hebben om het van A naar B toe te trekken.

Randal Peelen:
[8:17] En als die kabel niet dik genoeg is, dan wordt die warm?

Maarten Staats:
[8:20] Als die kabel niet dik genoeg is, dan wordt die warm. Het kan ook hebben dat je bijvoorbeeld met stations dat er gewoon zekeringen op zitten en dat die het niet houden.

Randal Peelen:
[8:28] Gewoon dikke zekeringen erop joh.

Maarten Staats:
[8:30] Zijn die dan? Nou ja, een van de oplossingsrichtingen waar naar gekeken wordt is... kunnen we onze assets niet wat zwaarder belasten?
Alleen ja, op een gegeven moment kom je... als ik een paar procent overbelast voor een korte tijd, dat kan meestal wel.
Maar hoe meer je me gaat overbelasten voor een lange periode...
Dan degradeert je station of je kabel ook gewoon.
En dan kan die eerder kapot gaan of je moet hem eerder vervangen.

Jurian Ubachs:
[8:53] Als je echt erg wist, dan komt er zelfs rook uit de grond. Ja, dat heb ik namelijk ook weleens meegemaakt. In Flevoland hebben we natuurlijk destijds dat de hoogspanningskabels allemaal overbelast waren.
Wat was het ook alweer? Er was een hoogspanningskabel op de trein.
Op de bovenleiding van de trein terecht gekomen.
En dat zorgde voor zoveel problemen. Maar de meest verpande ervan vond ik dat, volgens mij was het in de buurt van de A6 ergens.
Dat er dus rook uit de grond begon te komen. Want een deel van de kabels is natuurlijk door de grond. Je zag natuurlijk ook de hoogspanningsmasten zag je wel. De kabels zag je roken. Maar dus ook uit de grond.

Randal Peelen:
[9:21] Zo'n vloerverwarming voor de stoep. Lekker warme voetjes.

Jurian Ubachs:
[9:24] Of gefrituurde mollen. Dat is denk ik het worst case scenario wat je met zo'n kabel kan doen ongeveer.

Maarten Staats:
[9:33] Eigenlijk zijn dat twee losse punten. Dat koperen plaat principe daar gaan we in Nederland ook vanuit.
Dus we hebben in heel Nederland één bietzone.
Dat betekent eigenlijk dat je overal mag opwekken en overal mag afnemen.
Als je het maar binnen dezelfde bietzone met elkaar regelt.
Dus je mag stroom kopen binnen Nederland.
En dan mag iemand in Groningen opwerken. Niemand anders mag het in Limburg gebruiken.
En tot voor kort ging dat eigenlijk redelijk goed.
Omdat we een vrij voorspelbare opwek hadden. Vijf voorspelbare afnamen.
En we hadden genoeg capaciteit liggen.
Maar de laatste periode gaat dat gewoon heel hard omhoog. De hoeveelheid vermogen die we tegelijkertijd opmerken.
Maar ook de hoeveelheid vermogen die we tegelijkertijd afnemen.
En op bepaalde trajecten. Of eigenlijk op best wel een aantal trajecten.
Zeker op de hoogspanning speelt het op dit moment. Of gaat het binnenkort spelen.
Dat er meer vraag naar transport is. Dan op dit moment die kabels of de stations aankunnen.
En daardoor kom je eigenlijk in problemen.
En dan kan je dus balans hebben in je net.
Het kan allemaal mooi in balans zijn. Maar als het niet door de kabel kan, dan heb je toch een probleem.

Jurian Ubachs:
[10:35] Je zei hiervoor was alles vrij voorspelbaar. We kunnen natuurlijk wel een beetje met gezond stand invullen wat dat dan heeft veranderd. Dat is natuurlijk iedereen die schuldenpanelen op zijn dak legt.
Maar bijvoorbeeld ook, denk ik, de opkomst van elektrische auto's.
Misschien ook het feit dat we natuurlijk langzaamaan van het gas weg aan het bewegen zijn.
Waardoor steeds meer mensen hun huizen bijvoorbeeld elektrisch aan het op het verwarmen zijn.
Dat lijken me allemaal dingen die daarin meespelen. Zie ik nog dingen over het hoofd die veranderd zijn?

Maarten Staats:
[10:58] Ja, wat ik ook denk dat verandert is dat we steeds beter vooruit zijn gaan kijken en proberen beter in te schatten wat er allemaal bij komt de komende jaren.
Want gedeeltelijk van wat je nu ziet is dat er dus grootverbruikers, die krijgen geen aansluiting meer.
En dat komt ook gedeeltelijk omdat je rekening moet houden wat er achter bestaande aansluiting gebeurt.
Dus mensen met de zonnepanelen, zonnepanelen en met de elektrische auto's bij de thuislaatpaal, die werken binnen hun contract. Die kunnen groeien dus binnen hun contract.
En daar moeten we ruimte voor reserveren. Want daar kan je eigenlijk niks aan doen.
En hoe beter je dat inschat. Hoe meer ruimte je daarvoor reserveert.
Hoe minder ruimte er beschikbaar is voor uitbreiding van capaciteit.
Of nieuwe contracten. En dat is dus ook iets wat denk ik meespeelt.
Dat we daar steeds beter rekening mee zijn gaan houden. En dat is ook nog zakelijk omdat die groei dus steeds sneller gaat.

Jurian Ubachs:
[11:46] Maar dat is ook logisch. Want we worden natuurlijk nu al als samenleving.
En jullie natuurlijk helemaal als beheerder.
We worden al geconfronteerd met de problematiek die optreedt op het moment dat het niet goed geregeld is. Dus ik denk dat het stukje risicoanalyse en voorbereiding daarin, dat is denk ik niet meer dan logisch.

Maarten Staats:
[12:02] Ik denk dus dat we dat ook steeds beter zijn gaan doen daarin.
Het is gewoon iets dat heel erg om ontwikkeling is. Zeker de afgelopen vijf jaar zijn er gewoon heel veel stappen opgenomen.
Alleen wat het lastige is, is dat in dezelfde vijf jaar, dat loopt natuurlijk parallel, is het ook heel erg gaan groeien, heel snel gaan groeien.
Het is best wel denk ik moeilijk geweest in het verleden om het goed te voorspellen.
Dat we elektrische auto's kregen en warmtepompen en windmolens was wel duidelijk.
Maar wanneer komen die er precies en waar komen die precies?
En als je dat dan combineert met dat als je hoogspanningsnetten, waar nu best wel vaak knelpunt ligt, want daar komt het uiteindelijk allemaal samen.
Als je die wil gaan uitbreiden ben je zo 6, 8, 10 of 12 jaar verder.
Dus de grote uitbreiding die je had willen doen, dat had je al in 2014 moeten voorspellen.
Dus ik denk dat die samenspel, van dat het opeens gaat, dat het toch lastig is om te voorspellen op lange termijn. En dat die infrastructuurontwikkelingen zo lang op zich laten duren.
Dat duidt nu heel erg.

Jurian Ubachs:
[13:02] Maar zou je dan wel zeggen, want je zegt nu eigenlijk van...
Eigenlijk wat we nu nodig hebben, dat hadden we in 2014 al moeten voorspellen.
Want je hebt dus tien jaar nodig om dat te doen.
Zijn we nu in 2024 wel beter met voorspellen wat we in 2034 nodig gaan hebben...
Dan dat we in 2014 waren om te voorspellen wat we nu nodig hebben?

Maarten Staats:
[13:19] Ja, dat is een goede vraag. Ik denk dat we dat richten.

Jurian Ubachs:
[13:22] Maar wat zegt je gevoel?

Maarten Staats:
[13:24] Ik denk het wel, want veel specifieker zijn we het nu eigenlijk aan het bekijken.
Dus als wij nu richting de toekomst kijken, dan kijken wij voor, wij hebben vijfduizend buurten ongeveer in ons netgebied.
Kijk, voor alle vijfduizend buurten, over zestig verschillende technieken, gaan we proberen te voorspellen hoeveel erbij komt.

Jurian Ubachs:
[13:43] En over wat voor technieken praat je dan?

Maarten Staats:
[13:44] Elektrische auto's en dan uitgesplitst naar thuislaatpunten of publieke laadpunten.
Al elektrisch warmtepompen, hybride warmtepompen.
Verschillende soorten van elektrificatie van industrie. Etcetera, etcetera.

Jurian Ubachs:
[13:55] Alles wat er min of meer aangesloten kan worden op het net.

Maarten Staats:
[13:57] Ja, er zijn altijd nog kleine nieuwsdingen. Maar het grootste deel proberen we te voorspellen.
Voor al onze 5000 buurten. Tot 2050 proberen we dat te voorspellen.
En ook nog eens over drie scenario's.
Op individuele buurten, individuele technieken gaan we sowieso fout zitten.

Jurian Ubachs:
[14:14] Wat zijn die scenario's dan?

Maarten Staats:
[14:15] We hebben een netbeheerder die moet een tien jaar investeringsplan maken.
Die kijkt tien jaar vooruit. En die kijkt eigenlijk...
Toekomst voorspellen, dat is inherent onzeker. Dat wij precies gaan voorspellen, dat kan je vergeten. We gaan er sowieso naast zitten.
De vraag is hoeveel. En daarom kijk je over meerdere scenario's.
Dus we hebben een scenario, een soort van klimaatakkoord scenario heet dat.
Als we nou wat de huidige lijn is doorzetten, dan verwachten we daar te komen.
We hebben een scenario dat wat meer elektrificatie verwacht.
En een scenario dat meer op duurzame moleculen, dus duurzame gassen zit.
En op die manier proberen we wat een breder speelveld te gaan bekijken.
En dan kun je het makkelijker oprichten.

Jurian Ubachs:
[14:49] Het kabinet kan iets totaal anders hebben. Ergens subsidie. En dat kan natuurlijk de scenario's in die zin beïnvloeden.

Maarten Staats:
[14:57] Dat zie je eigenlijk al als een salderingsregeling. Of je die doorzet of afschaft.
Dat kan best wel een groot impact hebben.
Op hoe snel en hoeveel mensen nou precies neerleggen. En misschien zelfs waar ze het neerleggen. Dus dat maakt uiteindelijk allemaal uit.
Dus die prognoses en de scenario's die je maakt. Die zijn door de tijd ook weer een ontwikkeling.
Alleen we kijken denk ik veel specifieker. Naar hoe de toekomst eruit ziet.
Dan dat we dat tien jaar geleden deden.

Randal Peelen:
[15:21] Maar een hele naïeve vraag. Want ik als leek en buitenstaander.
Denk oké pak het scenario. Waarin je het snelst de dikst mogelijke kabels nodig hebt.
Begin die kabels gewoon zo snel mogelijk neer te leggen. Hopelijk in een zo zinnig mogelijke volgorde.

Randal Peelen:
[15:35] Verhoog gewoon de tarieven naar je eindklanten. Want ja, je bent toch monopolist.
Ze willen stroom, dus ze betalen toch wel.
En zet gewoon alle metertjes op 11. En ga met die banaan.
Wat houdt ons tegen? Dit is het gevoel dat ik krijg als ik naar het nieuws kijk.
En ik kijk naar de... Ja, hij stuurde mij een hele mooie kaart. Hoe heet die?
De capaciteitskaart van Nederland. Van het BN Nederland.
Publiciteitskaart.netbeheernederland.nl Nou, link in de show notes zal ik wel even doen.
Je hebt inderdaad afname. Nou, daar is alles rood, behalve somehow Rotterdam en een stukje Groningen. En wat van Friesland.
Waarom is er in Rotterdam niks aan de hand? Al sla je me dood.
Oh, daar is een haven misschien.
En invoeding. Dus als je nog iets op het net wil zetten, dan kun je dat zeg maar...

Jurian Ubachs:
[16:18] In de Randstad doen.

Randal Peelen:
[16:19] Ja, Zeeland en de Randstad lukt dat nog wel. Maar dan denk ik...
We moeten hier alles op alles zetten. Want we willen steeds meer dingen elektrisch.
Er zijn zelfs hele gunstige regelingen voor mij. Om warmtepompen te kopen.
Om thuis batterijen neer te zetten.
Ik heb de zonnepanelen al lang op het dak liggen. Ze zijn al min of meer terugverdiend zelfs.
En dan zie ik een rode kaart. En dan denk ik, dit kan niet tegelijk bestaan.

Maarten Staats:
[16:42] Nee. Ik denk eerst even goed om te doen. Die capaciteitskaart die je ziet.
Dat gaat voor grootverbruikers. Dus voor grotere aansluitingen.
En dat geeft aan of er nog ruimte op het net is. is.
Die krijgen dus op dit moment in de rode gebieden, komen die op een wachtlijst te staan als het gaat om capaciteit. Er zijn daar ook nog.

Randal Peelen:
[16:59] Rood met streepjes. Daar hadden ze zoiets van, ja, we hebben nog een donkerder rood nodig.

Maarten Staats:
[17:03] Nee, de rood met streepjes betekent dat ze hebben gekeken of je nog flexibiliteit kan uitvragen bij bestaande aansluitingen.
Dat die misschien wat kunnen minder op de piekmomenten.
En dat geeft wat ruimte vrij. En daar kunnen we een deel van de wachtlijst van invullen.
Alleen dat met streepjes erbij is volgens mij dat dat vervolgens ook alweer al toegepast is en al uitgeput.

Jurian Ubachs:
[17:22] Dan heeft de wachtlijst een wachtlijst.

Randal Peelen:
[17:24] Ja, precies.

Maarten Staats:
[17:25] Er waren een aantal andere vragen. Ten eerste de kosten, volgens mij, de kosten doorberekenen.
Dat gaat via de ACM, de Autoriteit Consument en Markt.
Die bekijkt de netbeheerders wat ze uitgeven en of dat terecht is of niet.
En of dat dus in de tarieven mag.
En dan je hoofdvraag. We willen alles op alles bouwen, bouwen, bouwen. We moeten gaan.
Eigenlijk doen we dat op dit moment ook. Tenminste, daar zit enorm veel focus op. om zo snel mogelijk op te schalen in capaciteit.
Netbeheerders zijn heel erg bezig met... hoe kunnen we zo efficiënt mogelijk, zo snel mogelijk neerleggen.
Maar het is eigenlijk ook wel duidelijk dat de opgave... op de korte termijn groter is dan dat we de netten aan kunnen passen. En dat is ook de reden waarom je die kaart ziet.
En een van die dingen is dat die infrastructuurprojecten...
Ook gewoon lange tijd kosten. Zo'n nieuwe hoogspanningslijn neerzetten, dat kost zo tien jaar. En dat is al acht jaar praten, locatie zoeken, aankomen, vergunningen, et cetera.

Randal Peelen:
[18:20] Ik onderbreek je maar. Dus van kerncentrales zeggen ze tien jaar.
En dat vind ik al moeilijk te snappen.
Je hebt de blauwdruk al. Maar hoogspanning, tien jaar? Het zijn toch gewoon torens met wat kabels?

Jurian Ubachs:
[18:32] Ja, maar die niemand in z'n achtertuin wil hebben.

Randal Peelen:
[18:34] Dat is waar.

Jurian Ubachs:
[18:36] En Nederland is pittig volgebouwd.

Randal Peelen:
[18:38] Maar dat is dus een kwestie van politieke wil dan. Een heel deel van die tien jaar zit hem in blablabla.

Maarten Staats:
[18:44] Ja, dat denk ik politieke wil. Maar het is ook gewoon de rechten die je omwonenden hebben. En die mogen in beroep gaan. En je kan meerdere keren in beroep gaan.

Randal Peelen:
[18:53] Democratie zit ons zwars hier.

Jurian Ubachs:
[18:55] Dat zijn allemaal NIMBY's uiteindelijk. We willen het allemaal hebben, maar niet in een eindachtertuin.

Maarten Staats:
[18:59] Ja goed, en het moet, kijk, weet je, als die dingen er helemaal staan, dan staan ze er ook. Dus dat het soort van goed uitgezocht wordt, is denk ik belangrijk.
Alleen één van de dingen waar ze dus naar kijken, is het versnellen van vergunningsprocedures.
En dat is van hoogspanning tot laagspanning. Wil je eigenlijk dat er in een vroeg stadium al wordt gekeken naar welke ruimte hebben we hiervoor nodig? Waar moet die komen?
En hoe zorgen we dat de juiste partijen daarvan al op de hoogte zijn?
En dat kan een deel zijn van de versnelling. We zitten ook gewoon met een handjes tekort.
En kijk vooral op elke willekeurige website van een netbeheerder.
Er zijn enorm veel vacatures, ook in de operatie.
We zetten heel veel uit van ons werk al bij aannemers. Die voor ons eigenlijk het werk doen.
En proberen dat zo efficiënt mogelijk aan te pakken. Dat als we aan bezig gaan, dat we het meteen ook toekomstgericht veranderen.

Randal Peelen:
[19:45] Nog zo'n branche die eigenlijk wel arbeidsmigranten zou willen hebben.
Hoor ik tussen de regels door.

Maarten Staats:
[19:49] Nou ja, meer mensen om te helpen om dat werk te verzwaren. Ik denk dat dat altijd helpt.

Randal Peelen:
[19:55] We hebben de vorige keer, en dat was dus een paar jaar terug, aan jou de vraag gesteld in de podcast.
Als je een enorme berg geld had, destijds geschetst 50 miljard.
En jij zou de dictator zijn over de energietransitie.
Hoe zou je dit dan binnen tien jaar willen fixen? Je zegt, dit is eigenlijk het scenario dat we al...
Aan het beleven zijn.

Maarten Staats:
[20:13] Je ziet als je naar de investeringsplannen. Die tienjaars investeringsplannen waar ik net over had. Je ziet dat die al enorm veel aan het stijgen zijn.
Wij alleen al als Ennexis geven wij ruim een miljard uit.
Per jaar om onze netten te verzwaren. En dat is al een enorme hoeveelheid meer dan dat we dat tien jaar geleden deden.

Randal Peelen:
[20:32] Echt wel veel geld.

Maarten Staats:
[20:32] Er wordt heel veel geld geïnvesteerd per jaar. Uit mijn hoofd.
Maar quote me niet op. Volgens mij acht miljard per jaar wordt er geïnvesteerd.
En dat is gewoon enorm veel. Omdat er enorm veel bij moet komen.
Dus er wordt heel hard gewerkt. Je kan altijd discussie hebben. Kan het niet nog harder.
Maar het zo snel mogelijk uitbreiden van de capaciteit. Dat is de core focus.
Waar netbeheerders nu ook mee bezig zijn.

Randal Peelen:
[20:54] Ja, best wel bizar. Oké, het begint mij langzaam te lachen. Maar wij hadden

Randal Peelen:
[20:59] dit verhaal ingestoken. Vanaf mij als eindgebruiker.
Ik heb zonnepanelen. Er is nog steeds saldering. Dus ik kan er best wat zonnepanelen uit. Maar nu viel Jurian wat op.
Daar heeft hij in de Tweakers podcast. daar is volgens mij ook uitgebreid over gepraat.
Het nieuwe fenomeen dat energieleveranciers... dus eigenlijk zijn gaan zeggen...
Oké, leuk, salderingsregeling blijft. Dan gaan wij wat andere trucjes verzinnen.
Zodat jij met je zonnepanelen toch wel betaalt aan ons... om bij ons klant te worden. Wat waren die manieren ook alweer?

Jurian Ubachs:
[21:26] Nou ja, om te beginnen was het natuurlijk... de salderingsregeling staat al heel lang op de tocht.
Er ligt al een heel afbeeldenplan en alles. Maar eigenlijk zegt de regering, de rijksoverheid in ieder geval... ik vind het te moeilijk.
Dit is natuurlijk een pijnlijk dossier. Als jij uiteindelijk de partij die dit doordrukt, gaat heel erg veel mensen niet gelukkiger maken.
Dus het is politiek gezien natuurlijk niet populair. Maar de markt doet nu eigenlijk gewoon zelfcorrectie. Die zegt van dit is onhoudbaar, dit kan niet.
Dus we gaan in principe gewoon terugleverkosten rekenen. En dat kan op allerlei manieren.
Maar volgens mij de populairste is dat je gewoon op jaarbasis een bepaald bedrag moet betalen aan je...
Aan je energieleverancier.

Randal Peelen:
[22:04] Terugleverkosten.

Jurian Ubachs:
[22:06] Terugleverkosten. Ja, terugleververgoeding is volgens mij wat jij krijgt.
Op basis wat je hebt opgewekt boven je saldering. Dat noemen ze terugleververgoeding.
Maar je hebt dus ook nu terugleverkosten.
Ik weet, ik heb zo niet top of mind dat er nog wat andere trucjes zijn.
Maar ik weet in ieder geval die van mij.
Moest ik iets van 300 euro per jaar basis betalen. En een ander was daar ongeveer de helft van. En weer een ander deed het nog niet.
Dus dat is een beetje een mini wilde westen van hoe ze dat nu.
Maar je ziet wel dat bijna alle... Het is natuurlijk wel een beetje een eenschap over de dam.
Als de ene het doet en de volgende het ook doet. Dan denken ze ook allemaal van ja maar wacht even.
Als iedereen het doet zouden we wel gek zijn om het niet ook toe te passen.
Want de consument kan toch nergens meer heen waar het niet gebeurt.
Dus gaat iedereen. En dat is ik denk gewoon zelfcorrectie van de markt.
Waarbij de markt dus laat blijken van ja.
Ongecompenseerd en ons opzadelen met de problemen. Zonder dat de opwerkers daar zelf aan meebetalen. Kan niet meer.

Maarten Staats:
[22:57] Je hebt een soort van vaste kosten die je betaalt aan je leverancier.
Om je leverancier te zijn.
Je hebt bepaalde partijen die dus zeggen voor mensen met zonnepanelen zijn die vaste kosten gewoon hoger dan mensen zonder.
Je hebt ook partijen die bezig zijn om te kijken per kilowattuur die je teruglevert.
Daar zit ook een bepaald teruglever extra kosten bij.
En je hebt partijen die een soort boksjes hebben met van 0 tot 500 kost het je zoveel euro extra dat je teruglevert en van 500.000 zoveel.
Dus dat zijn een beetje de manieren waar ze naar kijken.

Jurian Ubachs:
[23:26] Is dat dan bovenop wat je saldeert? Of is dat gewoon gewoon al je opwek.

Maarten Staats:
[23:30] Nee, dat is dus, je mag gewoon salderen. Ja. Want in principe met een vast contact mag het iedereen. Ja, dat is wettelijk.

Jurian Ubachs:
[23:35] Dus daar krijg je het niet onderuit.

Maarten Staats:
[23:36] Ja, maar daarna, zeg maar, dus je saldeert gewoon en daarna kijken ze, hoeveel heb jij teruggeleverd? Gewoon in het jaar.
Gewoon in absolute termen. Dus niet gesaldeerd. Hoeveel heb je teruggeleverd?

Jurian Ubachs:
[23:44] Dat is gewoon je puur jaar. Ze kijken gewoon naar je jaaropwek.

Maarten Staats:
[23:47] Wat je standaardjaarinvoeding is.

Jurian Ubachs:
[23:49] Ja, en daar betaal je dan voor.

Randal Peelen:
[23:52] Ja, want ik vind salderen sowieso ingewikkeld, omdat ik dus altijd dan, nou je hebt salderen dus, die zonnepanelen. En wat je ermee doet, dat is bij elke energiemaatschappij gelijk. Maar je hebt natuurlijk ook nog het fenomeen dat de ene die kijkt per dag, de andere kijkt per maand.
Daar is ook iets mee, toch? In hoeverre mag dat dan?

Jurian Ubachs:
[24:06] Dat is in principe, ja, de wet specificeert dat niet zo.
Maar er is volgens mij wel eens al eens gezegd in een kort gedurende visie dat in de geest van de wet zou het moeten zijn dat het op jaarlijkse basis wordt toegepast.
Er zijn wel een aantal energieleveranciers die volgens mij aangaven dat ze het op basis van, hoe heet het ook weer?
Per tariefperiode dus in feite saldeer je dan per tariefperiode en dan krijg je wel hetzelfde terug maar wat je natuurlijk wil is op jaarbasis omdat je natuurlijk in de zomer veel meer opwerkt dan in de winter en dat wil je met elkaar kunnen wegstrepen en dat kan bij een aantal leveranciers kan dat volgens mij op dit moment niet maar dat weet ik zo uit mijn hoofd niet en hoe verhaal misschien weet jij dat dan.

Maarten Staats:
[24:44] Ja, volgens mij is het dus bij degene als je een dynamisch tarief hebt, dus een uren tarief.

Jurian Ubachs:
[24:48] Ja, dat wel.

Maarten Staats:
[24:49] En in principe doen ze het leverings, tenminste dat zijn ze nu aan het doen voor zover ik weet, zijn ze leveringstarief binnen het uur wordt gesaldeerd, maar dan saldeer je dus eigenlijk niet.
Want je krijgt binnen het uur betaald voor wat je afneemt of wat je invoedt.
De energiebelasting kan je wel altijd salderen over het jaar heen, maar er waren wel discussies over of dat mocht of niet.
Of dat in letter van de wet was.

Randal Peelen:
[25:11] Een uur is een afrekenperiode.

Maarten Staats:
[25:12] Ja, maar dat is volgens mij dus de argumentatie daar.
Een uur is een afleefperiode. Dus voor dat uur kijken we wat is de tarief.
Maar dan heb je dus ook tarieven die per uur veranderen. Dan is het ook moeilijk.

Jurian Ubachs:
[25:23] Het werd een discussie over de letter van de wet en de geest van de wet.
Want de tegenstanders van die aanpak zeiden ook van... de salderingsregeling is niet bedoeld om op die manier gebruikt te worden.
Uiteraard waren er een aantal leveranciers daar niet mee eens.
Want voor hun pakte dit natuurlijk veel voordeliger uit dan voor de consument.
Mijn idee is zeker, volgens mij als je een vast contract hebt, dus niet met dynamische prijzen, volgens mij saldeer je dan vrijwel standaard gewoon jaarlijks op je jaarafrekening.

Maarten Staats:
[25:50] De tariefperiode is ook jaarlijks. Dus volgens mij kan je dan ook niet zo goed iets anders doen.

Jurian Ubachs:
[25:54] Nee, dus dan heb je dat.

Maarten Staats:
[25:56] Maar dat die energieleveranciers nu andere, ik zou trucjes kunnen noemen om dat aan te pakken, dat is natuurlijk niet zo heel erg gek.
Want die hele salderingsregeling is vanuit hun perspectief gezien heel raar.
Het is alsof je mensen thuis zelfs aardbeien kweken En die oogsten ze allemaal tussen juni en oktober.
Die zeggen, ik heb heel veel aardbeien. Ga je naar de Albert Heijn toe, zeg je nou, hier heb je mijn aardbeien. Iedereen heeft dan aardbeien.
Albert Heijn denkt, wat boem met die aardbeien.

Randal Peelen:
[26:19] De rest van het jaar gratis aardbeien.

Maarten Staats:
[26:20] En dan in de wind, als het hartstikke duur is en moet ingevlogen worden of komt uit de kassen. Dan kom ik dezelfde aardbeien weer gratis ophalen.
En dan zou Albert Heijn ook zeggen.

Jurian Ubachs:
[26:28] Ik heb jou in de zomer 8000 aardbeien gegeven. Dus de hele winter lang wil ik gewoon aardbeien.

Maarten Staats:
[26:33] Precies, dat is eigenlijk ook heel erg vreemd. Het werkt enorm goed als stimuleringsmaatregel.
Om het op te starten. Maar eigenlijk zijn volgens mij, zijn alle experts erover eens, dat dit niet meer wenselijk is. En niet alleen...
Voordat het oneerlijk is voor de mensen die geen zonnepanelen kunnen.
Betalen of geen takopvlak hebben. Of misschien een huis huren of dat soort dingen.
Maar ook omdat je dus ziet dat die netbelasting heel hoog is van die zonnepanelen.
Want de gelijktijdigheid, daar gaat het bij netbelasting ook allemaal over.
Hoe gelijktijdig belast je dat net?
Die is voor zonnepanelen allemaal hetzelfde. Want is er zon, dan werken ze allemaal op. En is die zon er niet, dan doen ze allemaal niks.
Terwijl als je naar huishoudelijk gebruik kijkt. Heel veel mensen hebben een stofzuiger en een wasmachine en een vaatwasser. Maar die zetten ze niet allemaal tegelijkertijd aan.
Dus wij individueel, als je al je apparaten tegelijkertijd aan zou kunnen zetten.
Ik denk dat de meeste huishoudens wel tot 10 kilowatt. Als je geen gekke dingen hebt, geen warmtegrond, geen elektrische auto.
Volgens mij zou je op 10 kilowatt kunnen komen als je oven en magnetron en droger en vaatwasser et cetera tegelijkertijd aanzet. Gegeven dat er geen groepen klappen op dat moment.
Maar zo'n wijk, we weten in de wijk is die gelijktijdigheid voor later.
Dus van oudsher zijn die wijken voor anderhalf kilowatt ongeveer uitgelegd.
Omdat we weten dat die gelijktijdigheid vrij laag is. En niet iedereen tegelijkertijd al zijn apparatuur aanzet.
Dus als je het gemiddeld over 100, 200, 300 huizen.
Dan is de piek die zij samen veroorzaakt per woning gemiddeld veel lager.

Randal Peelen:
[28:00] Ja, je hebt dat ook in de internetwereld. Vroeger noemden ze dat overbooking.
Is niet helemaal de term. maar je kunt gewoon 64 huizen makkelijk 10 gigabit geven en ze allemaal een gigabit abonnement verkopen. En dat gaat nooit mis.
Omdat je gewoon, ja, precies hetzelfde fenomeen eigenlijk.

Maarten Staats:
[28:17] Ja, precies. En wat je dus nu ziet veranderen daarin, en dat zie je op alle netvlakken, dus we hadden het net over, we hebben hoogspanning, middenspanning en laagspanning.
Op alle netvlakken zie je nu gebeuren dat die gelijktijdigheid, omdat er meer elektriciteitsvraag is, maar die gelijktijdigheid gaat omhoog.
Mensen die elektrische auto's hebben, die komen thuis en die pluggen allemaal in, Die gaan op een veel kortere periode met hele hoge vermogens laden.

Jurian Ubachs:
[28:37] Je had toch ook vaak dat er dan wordt opgeroepen om niet tussen 5 en 9 te laden.
Maar daarna of juist ervoor.

Jurian Ubachs:
[28:43] Maar niet in dat piekmoment van tussen 5 en 9.

Randal Peelen:
[28:47] Dat is dus een oproep. En er zijn ook mensen die hebben dan zo'n variabel contract.
Dan wordt het een soort spelletje toch. En dan aan het eind van de rit als je het heel goed speelt.

Jurian Ubachs:
[28:57] Je moet dan altijd denken aan die mensen die bij Lubach toen heeft uitgezonden.
Die al hun apparaat hadden aangezet.

Randal Peelen:
[29:02] Hadden ze twee euro verdiend.

Jurian Ubachs:
[29:03] Hadden ze twee euro. Dan pakte Lubach zo'n twee euro met je.
Die gooide je naar de camera. Hier. En nou nooit meer doen.

Randal Peelen:
[29:07] Ja.

Jurian Ubachs:
[29:07] Dat is wel. Ja. Maar dat is dan een situatie waarin je inkomt.
Dat verbruikt dus op dat moment geld oplevert.

Randal Peelen:
[29:13] Ja. Ja, maar goed. Ik snap dat mensen daar geld mee willen verdienen.
En hoe verhoudt dit? Want ik vind. Oké. Wat ik fascinerend vind.
Is. Aan de ene kant heb je als Nederland een soort koperen plaat idee.
Met die verstand. Als alle kabels dik genoeg zijn. Dan is die koperen plaat prima in orde.
Niks aan de hand. Want dus de kabels zijn effectief niet dik genoeg.
Daar komt het eigenlijk op neer.
Hoe gaat het dan op wijkniveau? Want je hebt nieuwbouwwijken in Nederland.
Het zijn ongeveer dezelfde wijken die elke keer in het nieuws komen.
Als er een keer zo'n voorbeeld is. Maar daar is...
De spanning op het net af en toe zo hoog. Dat er gewoon dingen uit gaan vallen.
En dat vinden mensen heel raar in Nederland. Als de stroom uitvalt.
Dan worden ze een beetje boos van.
Maar voor hen is er dus geen kopere plaat. Voor hen is die wijk op dat moment een groot probleem.
Hoe gebeurt dat dan? Want dat is in jullie domein.

Maarten Staats:
[30:02] Ja kijk. Uiteindelijk is er nergens echt een kopere plaat. Want we hebben geen kopere plaat. Er liggen kabels. En in het verleden deden we alsof het een kopere plaat was.
Omdat er genoeg capaciteit lag. In de meeste gevallen.
Maar die capaciteit, daar zit nu knelpunt in. En ook op de hoogspanning zie je dat. En dat is waarom die kaart grotendeels op rood of oranje staat.
Omdat dat kopere plaatprincipe dus nu tegen een tekort aan capaciteit aankomt.

Randal Peelen:
[30:26] Hoe zit het dan? Al die huizen in die wijk gaan eerst naar een transformatorhuis.
En wat gebeurt er daar met de stroom?

Maarten Staats:
[30:32] In de woonwijk heb je een laagspanningsnet. En dat laagspanningsnet gaat naar een middenspanning-laagspanning-transformator. Een MSLS.

Randal Peelen:
[30:39] Dus de laagspanning is 230 volt?

Maarten Staats:
[30:41] Ja, eigenlijk 400. want het is over drie fasen, maar een enkele fase heeft 230 volt.

Randal Peelen:
[30:46] Hier ben ik alweer te dom voor. Maar ik heb natuurkunde gehad.

Maarten Staats:
[30:49] We houden het even op 230 volt. Dus die gaat op 230 volt.
Dan gaan die naar een middenspanning, een middenspanning-laagspanning-transformator.
De spanning wordt omhoog gebracht.
Afhankelijk van waar je woont, maakt dat uit welk spanningsniveau is.
Want niet alle regio's en alle netbeheerders zijn precies hetzelfde.
Maar in ons gebied zijn 10 of 20 duizend volt zijn gebruikelen.
Dus 10 of 20 kilovolt. Dat is een middenspannings toepassing.

Randal Peelen:
[31:16] Toen ik in 5 HAVO zat en ik wel natuurkunde kreeg, maar daar een magere 5,5 voor heb gehaald.
Toen heb ik wel onthouden dat, heel kort de bocht, hoe hoger het voltage, hoe minder last je hebt van de weerstand in de kabel.
Daarom is het ook hoogspanning als je het over langere afstanden wil verplaatsen.
Want dan heb je minder last van die ohm of de weerstand in de kabel.

Maarten Staats:
[31:35] Dus eigenlijk zou je zeggen.

Randal Peelen:
[31:37] Vaak is het zo, hoe hoger het voltage, hoe beter.

Maarten Staats:
[31:40] Ja, als je over lange afstand wilt transporteren wel.
En dan kom je bij die middenspanningsring uit. Je komt op een middenspanningskabel uit.
Dus er gaat een middenspanningskabel naar je middenspanning-laagspanning-transformator.
Die middenspanningskabel loopt meestal naar een middenspanningsverdeelstation.
Die de middenspanning verdeelt. En die loopt weer naar een middenspanning-hoogspanningstation.
Een HSMS-station noemen wij dat. En daar gaan ze dan bijna altijd naar de lijnen boven de grond die van Tennet zijn.
Er zijn ook hoogspanningslijnen die onder de grond liggen, overigens.
Maar het grootste deel van Nederland is bovengronds. En daar gaan ze dan het hoogspanningsnet op.
Dat is 150 kilovolt, dus 150.000 volt.
En vervolgens gaan ze dan ook weer naar stations, naar de extra hoogspanning, hoogspanningstations.
Daar gaan ze dan naar 380 kilovolt.

Randal Peelen:
[32:30] En vogels, denk ik, gaan we gewoon op zitten.
Maf ketels.

Jurian Ubachs:
[32:34] Lekkere warme potjes.

Randal Peelen:
[32:35] Ja toch. Oké, dus de voltage wordt steeds hoger. Maar dat zijn dus, in die transformatorhuisjes zit dus een stuk logica.
Zo van oké, dit wordt te hoog, kunnen we niet kwijt.
Maar dat is een soort van beslissing die dat transformatorhuisje neemt dan, toch? Om, wat doet die dan?
Komen te veel zonnepanelen met te veel stroom aan? En dan denkt dat transformatorhuisje, het gaat er...

Jurian Ubachs:
[32:55] Maar de vraag is eigenlijk, waar gebeurt dat?

Randal Peelen:
[32:57] Ja, wat gebeurt er?

Jurian Ubachs:
[32:57] We weten dat op het moment dat de piek te hoog wordt, dat er op een gegeven moment dingen gewoon letterlijk uitgeschakeld gaan worden ergens.
Hoe heet dat dingetje ook weer, wat je op zolder hebt hangen als je zonnepanelen hebt?

Maarten Staats:
[33:07] Omvormen.

Jurian Ubachs:
[33:08] Die omvormen wordt ineens uitgeschakeld, dat kan op afstand gedaan worden.

Maarten Staats:
[33:11] Ja, ik denk daar moeten we al even beginnen.

Jurian Ubachs:
[33:13] Oké, top.

Maarten Staats:
[33:14] Het wordt niet op afstand gedaan. Er is niemand die jouw omvormen uitschakelt.

Jurian Ubachs:
[33:19] Heb ik altijd gedacht dat dat wel kon.

Maarten Staats:
[33:20] Ja, dat is dus niet zo.

Randal Peelen:
[33:21] Dat kunnen de Chinezen ook wel. Ik denk dat mij kunnen de Chinezen dat.

Maarten Staats:
[33:23] Waarschijnlijk wel.

Randal Peelen:
[33:23] Je kent ze wel, de Chinezen. Kees, hè? Ja, ja, de Chinezen.

Jurian Ubachs:
[33:26] Die kunnen dat.

Maarten Staats:
[33:28] Een omvormer, daarin zitten instellingen, die moeten gewoon aan bepaalde veiligheidscodes voldoen als die gemaakt worden.
En een van die codes is dat die maximaal 10% mag afwijken van de spamming op je lokale net.
Dus op één fase is dat 230 volt en dan mag die dus 10% hoger.
Dus 252 volt mag die dan hebben.
En als die boven de 200, want als je ingaat voeden gaat het voltage omhoog.
Boven de 252 volt moet je ermee ophouden om veiligheid te gaan handelen.
Want ga je die spanning op blijven hogen, dan kunnen er problemen ontstaan.
Kan er gevaarsuitkomst staan of kunnen andere apparaturen daar problemen mee ontvinden.
Dus er is gewoon een afspraak, een Europese afspraak, dat die omvormer zichzelf uitstrakelt als de spanning te hoog wordt.
Dat heb je wel last van, vaak op dezelfde plaats, als je wat verder op de kabel zit.
Want dan loopt die spanning steeds verder op naarmate er meer zonnepanelen op je kabel zitten.
En dan zijn er altijd dezelfde personen die dan met die hogere spanning wordt geconfronteerd, die boven die 2,52 uitkomen en daardoor hun omvormer zichzelf dus uitschakelt.

Jurian Ubachs:
[34:32] Ja, dus als jij daar last van hebt, maar iemand anders verderop bij jou in de straat of ergens anders in de wijk niet, dan komt dat dus omdat je verderop

Jurian Ubachs:
[34:39] op de kabel zit en eigenlijk gewoon hardgezegd de shaak bent.
Want daar ga je niet zo van kunnen doen, denk ik.

Maarten Staats:
[34:46] Nee, jij individueel niet. Nee, dat is gewoon hoe de situatie daarin is.
Kijk, idealiter zou iedereen gewoon een beetje matigen in de straat.
En dat noemen we het aftoppen van zonnepanelen.
Of soms wordt het ook overplanting genoemd. Dat je dus meer zonnepanelenvermogen legt dan je omvormer hebt.
En die topt af als je heel veel aan het terugleveren bent.
Of eigenlijk heel veel aan het produceren is eigenlijk het betere woord.
En als iedereen dat in de straat zou doen. Dan zou er meer ruimte voor de laatste overblijven. Maar ja, jij als eigen consument.

Randal Peelen:
[35:16] Ik zie waar de mis gaat.

Maarten Staats:
[35:17] Waarom zou je dat doen? Er is geen enkele echt incentive.

Jurian Ubachs:
[35:19] Ken je Nederlanders?

Maarten Staats:
[35:20] Ja, precies. En dat gebeurt dus niet. Dus een deel van de probleem zou opgelost zijn als iedereen gewoon een beetje ruimte voor elkaar zou laten.
Dat is niet helemaal de praktijk. En de andere oplossing is dan wel meer verbruikers aanzetten in de straat.
Dat helpt, want met verbruik gaat de spanning weer om het laag.
Of de kabel moet zwaarder in de straat.
Uiteindelijk zie je met die zonnepanelen, dat is zo hard aan het stijgen, die zonnepanelen. Er zijn volgens mij meer dan 2 miljoen huishoudelijke installaties in Nederland.
Dat gaat op zoveel plaatsen oppoppen. Dat is niet meer bij te benen.
En als je dan ook locaties ziet waar je problemen krijgt op afname.
Waar dus teveel vraag komt.
Dat is ook vanuit het individu gezien een veel groter probleem.
Als jij je warmtepomp niet aangaat of je licht gaat knipperen, et cetera.
Dus daar is wel waar de netbeheerders ook op focussen. Op het oplossen van eerst van de afname problemen.
Voordat ze de invloedproblemen...

Jurian Ubachs:
[36:14] Ja, want even hoe lullig het ook is. De invloedproblemen zijn dus wel gewoon door de omvormers zelf in principe al voor een deel in te dammen.

Maarten Staats:
[36:20] Nou ja, eigenlijk heel... en dat klinkt inderdaad heel lullig...
Maar eigenlijk lost het probleem zichzelf op.
Grote deels. Niet helemaal, maar grote deels... omdat die omvormers zichzelf uitschakelen. Dat betekent niet dat het fijn is. En als jij zelf degene bent die de hele tijd de zaak is...

Randal Peelen:
[36:33] Dan heeft de netbeheerder niet per definitie een probleem mee.

Maarten Staats:
[36:35] Dan heeft het niet zoals je dat hebt bij problemen op afname.
En dat betekent niet te worden alsnog kabels verzwaard... omdat je invoedproblemen hebt en omvormersproblemen. En waarschijnlijk zijn de investeringen alsnog heel relevant.
Want ook in die straat komen warmtepompen en elektrische auto's.
Dus alleen, ja, als ik zelf zou mogen kiezen, dan zou dat ook niet het eerste zijn wat ik probeer op te lossen.

Jurian Ubachs:
[36:55] Ja, want de problematiek van iemand die zegt van, joh, mijn koelkast gaat elke dag uit omdat de stroom hier wegvalt.
En ik heb al drie keer mijn hele vriezer moeten weggooien. Ja, dat is een veranderd probleem.

Maarten Staats:
[37:06] En gelukkig gebeurt dat relatief weinig.
Nu nog op dit moment. Tot je zelf in zo'n wijk woont. Ja, en dat is vervelend.
Ik denk ook wel, als je in de bigger picture kijkt, we hebben in Nederland wel een van de beste netten die er is. Met de hoogste uptime eigenlijk.
En de reden daarvan dat het zo'n hoge uptime is, omdat we dus relatief weinig risico daarmee nemen. En dat is ook een keus.

Jurian Ubachs:
[37:31] Kun je dat eens vergelijken met andere landen? Hoe ziet het er dan uit in de landen om ons heen bijvoorbeeld?

Maarten Staats:
[37:36] Ik weet niet zo heel erg goed hoe individuele Europese landen...

Jurian Ubachs:
[37:40] Hun uptime is lager dan dat van ons?

Maarten Staats:
[37:43] Volgens mij wel, maar ik weet het niet zeker. Maar ik weet wel dat wij hoog scoren in de Europese top. Maar goed, dat is natuurlijk ook weer altijd in ontwikkeling.
Maar ik weet niet uit mijn hoofd hoe de omliggende landen scoren erin.

Jurian Ubachs:
[37:54] Ja, goed, aan de andere kant. Als je kijkt naar bijvoorbeeld Duitsland, dat is natuurlijk een heel erg groot land.
Dus alles wat je met het netwerk moet gaan doen, is natuurlijk ook...
De schaal is natuurlijk zoveel groter meteen.

Maarten Staats:
[38:03] Ja, en bij Duitsland speelt het nodig is dat je vier verschillende hoogspanningsnetbeheerders hebt. En volgens mij echt honderden...

Jurian Ubachs:
[38:09] Wij hebben alleen Tenet voor de hoogspanning.

Maarten Staats:
[38:11] Wij hebben alleen Tenet voor de hoogspanning. Tenet doet ook een deel van het Duitse net overigens. Hoewel ze dat van plan zijn om te verkopen.
Dat straks misschien niet meer.
Maar Tenet doet ook een deel van het Duitse net. En je hebt dus nog drie andere.
En je hebt dus heel veel meer relatief kleinere regionale netbeheerders in Duitsland zitten.
Dus misschien is het daar ook moeilijker te vergelijken.
Weet ik niet. Maar ik zou ook op moeten zoeken hoe dat precies zit.

Randal Peelen:
[38:35] En hoe zit het nou? Want ik hang nog een beetje in die straat.
Dus die omvormers besluiten zelf van oké, deze spanning wordt te hoog.
Dus dan stoppen wij even met leveren. Dat is volgens mij een instelling die ik als ik dat heel graag wil op mijn omvormer wel zelf kan doen.
Want ik heb mezelf per ongeluk een keer roet gemaakt. En ik kon alle parameters aanpassen. Toen dacht ik, dit ga ik niet doen. Ik heb geen flauw idee wat het betekent.

Maarten Staats:
[38:56] Ja, ik zou er heel erg mee oppassen. Want het is wel een stukje gevaarzetting.

Randal Peelen:
[39:00] Maar je kunt daar wel echt dingen stuk maken. Dus dat ga ik zeker niet doen.

Maarten Staats:
[39:03] Ik zou het zelf sterk afraden.

Jurian Ubachs:
[39:06] Hij heeft een goede brandblusser toch?

Randal Peelen:
[39:07] Ja, als jij die guy bent in de straat die de waarde net één of twee volt hoger zet dan de rest.
Dat jij dan die asshole bent die het voor de rest onmogelijk blijft maken, maar er zelf wel het meest geld voor vangt.
Maar goed, laten we niemand op ideeën brengen. Ik snap nog steeds niet dat, oké, die omvormers die doen er wat aan, want dat hebben we met elkaar afgesproken.
Maar waarom kan dit transformatorhuis dat niet voor ons fixen?

Maarten Staats:
[39:30] Zo'n transformatorhuis. Die heeft een transformator die voor een bepaald vermogen werkt. En dat is hoe groot die is.
En waar die voor afgesteld is. Waar die ook voor getest is. Qua veiligheid.
Waar die ook in principe voor afgezekerd is. Voor wat die aan kan.
Je hebt eigenlijk twee dingen. Je hebt de kabels die in de straat liggen.
Die kunnen een bepaald vermogen aan.
En je hebt de transformator die een bepaalde capaciteit aan kan.
En dan heb je ook weer spanningsproblemen.
En je hebt capaciteitsproblemen. Dus hoeveel vermogen er overheen loopt.
Of hoe hoog de spanning oploopt.
En die twee dingen kunnen tegelijkertijd ontstaan. Dat hoeft niet per se.
Dus dat wisselt ook heel erg in de specifieke situatie wat er aan de hand is.
Maar zo'n transformator heeft een bepaalde capaciteit.
En je wil voorkomen dat hij op een veel hogere capaciteit gaat werken.
Omdat hij daar niet voor bedoeld is. Niet voor getest.
Initieel waarschijnlijk gewoon in levensduur achteruit gaat.
En eerder risico geeft, et cetera. En in het uiterste geval in de fik zou kunnen vliegen. Als je toch die capaciteit eroverheen probeert duwen.

Randal Peelen:
[40:32] Wat doet zo'n transformatorhuis dan als dat teveel gevraagd wordt?

Maarten Staats:
[40:36] Als er teveel vermogen overheen gaat, dan gaat hij gewoon warmteontwikkeling.
Dan gaat hij teveel warmte ontwikkelen in de transformator.
En dan wordt het steeds warmer en dan gaat het ding kapot.

Randal Peelen:
[40:48] Gewoon een beetje koeling tegenaan gooien toch? Wil je dat het stroom zat op dat moment?

Maarten Staats:
[40:53] Misschien nog een oplossing. Ik denk, ik weet niet helemaal of dat is hoe het werkt.

Randal Peelen:
[40:56] Netbeheerders haten hem.

Jurian Ubachs:
[40:58] Shit, dat is daarin te gaan. Het is zo makkelijk.

Randal Peelen:
[41:02] Het klinkt wel zo makkelijk, ja.

Maarten Staats:
[41:04] Om heel eerlijk te zijn, zo diep in de werking van onze transformatoren zit ik niet.
Maar als een beetje cooling erbij een oplossing was geweest, dan hadden we daar ongetwijfeld naar gekeken.
Want ja, wat ik al zei, een van de top priorities voor netbeheerders nu is die capaciteit zo snel mogelijk verhogen. En als je dat met laag hangend fruit kan doen, dan is dat natuurlijk het eerste waar je naar kijkt.

Randal Peelen:
[41:28] Dan moeten we nu een moment maken voor de sponsor van deze aflevering.
En dat is weer eens Zonneplan.
Het is al een aantal weken geleden dat we hebben verteld over de nieuwe slimme Nexus thuisbatterij van Zonneplan.
Want, Jurrian, we hebben het er al een paar keer over gehad.
Je weet nog wel, het is een apparaat. Een beetje een kleine koelkast.
Maar je kan er wel 1600 euro per jaar mee besparen.

Jurian Ubachs:
[41:47] Ja, dat dacht jij. Maar het wordt beter. Want na de eerste paar honderd installaties en wat slimme updates aan hun Powerplay-service... Praten we nu inmiddels al over het terugverdienen van meer dan 1800 euro per jaar.
Dus die 1600 euro is misschien nog te pessimistisch ingeschat.

Randal Peelen:
[42:02] Ja, nou nou. Zo zie je maar weer. Het grappige is ook, we zeggen niet voor niks terugverdienen.
Het is namelijk niet alleen besparen op je energierekening. Maar je kunt met dit systeem zelfs winst maken.
Dat klinkt misschien heel erg te mooi om waar te zijn. Dus daarom heeft Zonneplan een manier gemaakt om het demo model van die thuisbatterij in actie te zien.

Jurian Ubachs:
[42:20] Ja, Zonneplan heeft een demo-installatie gebouwd die voor iedereen live op hun website in de gaten te houden is.
En dan moet je gewoon even naar zonneplan.nl slash demosurfen en dan zie je

Jurian Ubachs:
[42:30] het met je eigen ogen in actie.

Randal Peelen:
[42:31] Ja, en als je dan denkt dat wil ik ook, dan zeggen wij dat kan.
Check zonneplan.nl slash thuisbatterij en klik zeker even op de link in de show notes voor meer informatie over misschien wel de volgende upgrade van jouw slimme huis.
Nou, en dan zeg ik nu iets wat misschien een beetje gek is. Want we hebben net een reclame ingesproken voor Zonneplan. En dat horen de normale luisteraars allemaal.
En de vrienden van de show horen dat niet. En dat is dus heel grappig.
Want dan heb je ook geen idee waar mijn vervolgvraag vandaan zou komen.
Dus daarom zeg ik het maar eventjes.
Ja, Maarten, volgens mij is het zo dat als heel veel mensen een thuisbatterij hebben staan. en die kan een beetje overschot bij jou in de buurt lekker opzuigen.
En op het moment dat er niet zoveel naar binnen komt... zit er weer uitspugen.
Dan hebben we het probleem ook snel opgelost, toch?

Maarten Staats:
[43:23] Dus ik ben bang dat het niet zo makkelijk gaat. Want je ziet dat die...
Thuis batterijen, daar probeer je geld mee te verdienen. Dat is natuurlijk zo raar, je doet een investering.
En dat is best wel logisch dat je daar weer wat uit wil halen.
Maar die gaan handelen op de nationale markten.
Op de nationale excise markten, op de nationale balanceringsmarkten.
En dan zit je dus op dat balansstuk van het netbeheer. Dat er evenveel aanbod en tegelijkertijd evenveel vraag is.
Alleen dat houdt niet per se rekening met de capaciteit die je net heeft, lokaal.
Dus jij kan hebben dat je lokaal heel erg in de knel zit. maar dat de nationale markten vragen om meer invoeding of meer gebruik.
En dan kan je toch lokaal problemen krijgen.
Een heel specifiek voorbeeld daarvan is bijvoorbeeld op een winterdag, een winteravond. En dan is iedereen lekker zijn auto aan het laden, zijn warmtepomp staat aan.
Lekker aan het koken met verlichting aan en misschien nog een wasmachine of zo.

Jurian Ubachs:
[44:12] Dan hebben we piekafname.

Maarten Staats:
[44:13] Dan hebben we piekafname in je wijk. Maar als er tegelijkertijd een flinke storm gaande is in Nederland... en alle wind op zee en wind op land allemaal lekker aan het produceren is... dan kan het wel zijn dat die elektriciteitsprijs heel laag is.
En dat al die thuisbatterijen dan zeggen, hé, lage elektriciteitsprijs, dit is ons moment om lekker aan te gaan staan.
En dan wel, als je die thuisbatterijen in je laagspanningsnet hebt, op dat moment juist de pieken weer verhogen.

Maarten Staats:
[44:36] Dit is een vrij specifiek punt. Dus vaak zullen ze de goede kant op bewegen, het grootste deel van de tijd.
Batterijen zijn ook heel relevant voor de balanshandhaving. En flexibiliteit zoals batterijen zullen we nodig hebben.
Maar dat ze zeker in die laagspanningsnetten kunnen ze juist ook problemen veroorzaken.
Vaak als ze op verkeerde momenten gaan laden of ontladen, omdat dat nationaal gewenst is, maar lokaal eigenlijk niet.

Randal Peelen:
[44:58] Ja, nu is het wel zo dat dus, en je zegt iets interessants, dat handelen in balans, zoals ik het heb begrepen, als ik thuis gewoon een heleboel batterijen aan elkaar knoop en ik steek die stek in stopcontact en ik ga mijn, ja, weet ik veel, ik zet er een Raspberry Pi tussen en die ga ik vertellen wanneer die het moet ontladen en opladen en ik ga dat zelf regelen, dan ben ik gewoon in principe in stroomprijs aan het handelen.
Dan kijk ik gewoon wat kost een kilowattuur nu en wat kost het straks En dan ga ik op het moment dat het duur is, ga ik terugleveren. Op het moment dat het goedkoop is, ga ik het opladen.
Maar dat is heel wat anders dan dat handelen in balans. Hoe werkt dat?
Want dat moet echt via jouw energiemaatschappij, toch?
Dan heb je effectief toegang tot een markt die als consument niet hebt.

Maarten Staats:
[45:39] Met die kilowattuurprijzen moet dat eigenlijk ook.
Dus je doet voor je energieleverancier vaak een dynamisch contract afnemen.
En dan krijg je dus een prijs per uur. En dat brengt jou in staat om op de lage uren af te nemen.
En op de hoogte uren weer te verkopen of in te voeden. en uit dat verschil winst te halen.
Alleen feitelijk is het jouw energieleverancier... die van tevoren al inschat wat jouw gebruik precies is.
Want dit is een bepaalde markt, het is een aanbod. Dus jouw energieleverancier heeft dan een portfolio... met 50.000.

Randal Peelen:
[46:13] 100.000 mensen. Dus dat krijg je een dag van tevoren al.

Maarten Staats:
[46:14] Ja, maar dat is omdat de energieleverancier al in heeft gevuld...
Hoeveel hij denkt dat al zijn aansluitingen op dat moment gebruiken.
Dus die maakt een soort inschatting van wat jij op dat moment gaat gebruiken.
Als dat op dat moment niet klopt... dus hij heeft een inschatting dat hij heel veel zon gaat opwekken... maar er is opeens toch een wolkendek dat niet verwacht was... dan ontstaat er onbalans op het net.
Dus dan heeft hij te weinig... dus dan denkt hij dat hij heel veel met al zijn aansluiting gaat opwekken... maar dan blijkt dat niet zo te zijn omdat die wolk ervoor zit.
Dan raakt het systeem in onbalans... en dan ga je naar de balanceringsmarkten...
Die Tennet dus afroept om te zorgen dat er balans weer ontstaat.
Dus er gaat aan partijen vragen... kunnen partijen of wat extra gaan invoeden...
Of kunnen partijen hun afname wat gaan reduceren. Dat is de balansmarkt. Dat is de balansmarkt.

Randal Peelen:
[46:57] Daar kun je als consument niet bij.

Maarten Staats:
[46:59] Technisch gezien kan je op die DAH-markt. Kun je ook niet bij.
Kun je ook niet bij. Dat gaat via energieleverancier.
Ja, precies. Dat wordt via energieleverancier gedaan. Op die balanseringsmarkt ook niet. Maar daar zijn ook wat extra aanvullende eisen aan.
Hoe groot moet een bepaald volume zijn van wat je aanbiedt op die markt.
En je moet er aan bepaalde protocollen voldoen. Met ook dat je afgeroepen kan worden en daarop kan reageren. En een bepaalde tijdsinterval waarin je dan stand-by moet staan.
Om dan het net te kunnen of eigenlijk die balans te kunnen ondersteunen.
Dus dat zijn twee verschillende markten.
Waar de meeste partijen wel...
Handelen. Alleen het is wat makkelijker als consument om deahet, want dan krijg je van tevoren gewoon voor een hele dag, dit zijn de uren, ga je gang.

Maarten Staats:
[47:45] En die balans, dat wordt afgeroepen, nu moet jij aan.
Binnen 15 minuten moet jij reageren. En voor de snelle markten zelfs binnen een minuut.
Dus dat vraagt veel meer interactie. Maar zo'n batterij kan dat wel weer.
Want die doet het bezig eigen ding. Daar ben je niet afhankelijk van of je auto opgeladen moet zijn of je huis warm.
Dus je ziet dat Dat energieleveranciers wel die batterijen, grote batterijen of een poel van kleine batterijen.
Samen proberen te nemen en dan samen proberen aan te bieden op zo'n balansering.

Randal Peelen:
[48:15] Ja, precies. Ja, want dat is kijk, ik heb dus het verhaal van zonneplannen best begrepen. Omdat ik met die mensen in een call heb gezeten en daar vragen aan mocht stellen.
En wat me heel erg bij is gebleven is dat ze zeggen. Nou ja, dat ding is dus wel echt intrinsiek bedoeld om door onze software aangestuurd te worden.
Want dat ga je gewoon zelf helemaal niet kunnen en ook niet willen doen.
En juist daardoor wordt die terugverdienend tijd korter. Omdat ze daar hele verstandige dingen mee kunnen doen. Maar dat is eigenlijk het verhaal dat jij nu ook schetst.
Heb ik het idee. Want je zegt ja die meest uitzonderlijke situatie.
Waarin die batterij ook kwaad kan doen en geen goed denk ik.
Ja maar daar kan die energiemaatschappij dan ook rekening mee houden.
Die kan dat gewoon aansturen.

Maarten Staats:
[48:52] Ja in principe wel. Maar dan zou je dus overal elkaar.
Kijk in laagspanningsnetten. Het is ook belangrijk om te weten.
We hebben 240.000 kilometer aan laagspanningskabel. Het zijn enorm veel laagspanningsnetten die je dan allemaal apart zou moeten bemeten.
Daar worden wel stappen in gezet. Het wordt steeds meer gebeten, maar nog niet alles.
Het zijn ook gewoon heel veel stations en heel veel kabels waar het dan over gaat.

Randal Peelen:
[49:14] We handelen het van origine een beetje als een geheel.

Maarten Staats:
[49:17] Nou ja, dat kopere plaatdenken eigenlijk. En dat is wat lastiger, omdat niet alle laagspanningsnetten tegelijkertijd een probleem hebben.
Dus dan zou je als provider precies moeten weten waar in de netten het probleem zit. Dat is al moeilijk, want die informatie is er niet zomaar of niet zomaar beschikbaar.
Als je dat zou willen, zouden er echt stappen ingezet nog moeten worden.
Maar je moet dus ook dan heel lokaal batterijen wel of niet gaan gebruiken om in te zetten op die markten.
En dat is best wel ingewikkeld. Want nu zeggen ze gewoon, ik heb duizend batterijen, die hebben samen zoveel vermogen, dat bied ik in.
Maar dan moet je daar allemaal gaan corrigeren voor het feit dat bepaalde batterijen dan misschien wel of niet in een gebied liggen waar het laagspanningsnet het wel of niet aan zou kunnen.
Dus dat maakt het wel veel ingewikkelder.

Randal Peelen:
[50:05] Maar Maarten, ik heb een troefkaart. Ik ben namelijk die Nederlander waar we het eerder over hebben gehad die mijn zonnepanelen een paar volt hoger...

Jurian Ubachs:
[50:12] Ik heb die van mij nog hoger dan jou.

Randal Peelen:
[50:13] En dan ga ik... Oh ja, die van mij staat nu op 300. En dan...

Jurian Ubachs:
[50:18] Altijd eentje meer dan jij.

Randal Peelen:
[50:19] Als ik een...
Thuisbatterij koop en ik zet die aan het werk, of laat hem aan het werk zetten, dan ga ik die gewoon terugverdienen.
Dat is min of meer zekerheid, want die energietransitie die gaat nog wel even door.
Dus voor mij is het eigenlijk sowieso een goed idee.

Randal Peelen:
[50:36] Als ik dat geld gewoon heb liggen en ik heb er niet echt een ander doel voor, dan weet ik zeker dat dit gaat renderen.
Dus waarom zou ik dit niet doen?

Maarten Staats:
[50:44] Nou kijk, en dat is soort van, denk ik, een grotere, uitdaging in de hele hele energietransitie, dat wat voor jou als individuele consument logisch en efficiënt en qua kosten het meest logisch is, betekent niet per se dat dat voor de energietransitie of voor de netten of voor de markten het beste is om te doen.

Randal Peelen:
[51:06] Dat snap ik.

Maarten Staats:
[51:07] En dat is wat het lastig maakt. En uiteindelijk zou je een soort van utopisch beeld naar dat iedereen voor zijn eigen lokale situatie aparte tarieven krijgt om te reflecteren hoe zwaar het is in dat net.
Maar je moet ook bedenken, ja weet je, wij hebben 17 miljoen mensen in Nederland het moet ook begrijpelijk blijven voor iedereen, dus je kan dat niet zo specifiek maken, en niet iedereen, kijk wij, energie nerds, die zitten allemaal op onze appjes te kijken en te gaten houden, en de meeste mensen die willen gewoon dat de elektriciteit het doet als ze dingen aan moeten zetten of niet, en die willen daar allemaal gewoon niet zo heel erg over nadenken Ja.

Randal Peelen:
[51:38] Geld terugkrijgen, want dat voelt lekker Dat is het truc voor.

Jurian Ubachs:
[51:41] Gewoon je maandbedrag verhogen Oh ja? Dan krijg je aan het einde van het verhaal, dan krijg je super sterk geld terug Ja.

Randal Peelen:
[51:46] Maar oké, wat ik dacht, dus er komen steeds meer windmolens, er komen steeds meer zonnepanelen.
Dus je krijgt te maken met piekmomenten en die donkelflaute-achtige onzin.
Dan moeten er toch ergens batterijen gaan staan?
Waarom dan niet bij mij op zolder?

Maarten Staats:
[52:04] Nou kijk, uiteindelijk heb je flexibele capaciteit nodig.
En dat kan van bestaande aansluitingen komen, die flexibeler omgaan.
Dat kan van batterijen komen, dat kan van andere manieren, van opslag kan dat gaan komen.
Dus dat er batterijen komen, daar ben ik van overtuigd.
Uiteindelijk, zeker nu we zitten zo met die problemen op het elektriciteitsnet, is het eigenlijk beter als batterijen hoger in de netten geïnstalleerd worden.
Want dan zit je minder met die bottlenecks lager in de netten.
Want hoe hoger je in het net komt, hoe beter je aansluit eigenlijk bij hoe de nationale markten er eigenlijk uitzien.
Dus dat zou eigenlijk beter zijn. Dat er thuis batterijen komen.
Ik denk, ja, dat zal. Die worden nu geïnstalleerd.
Alleen als die daar komen... dan denk ik dat vanuit mijn blik als netbeheerder...
Of iemand die bij de netbeheerder werkt... het heel erg belangrijk is om dan wel te voorkomen... dat die die problemen gaan verergeren.
Want dan ben je een oplossing voor A, namelijk de balanshandhaving...
Maar een probleem voor B, namelijk het overbelasten van je trafo in je wijk.
En volgens mij is dat niet helemaal wat je zou willen...
Daar hebben we volgens mij nog stappen in te maken. Om te zorgen dat mensen wel gewoon die apparatuur kunnen installeren.
Want ik denk dat je het ook niet helemaal voorkomt. En ik vraag me af of het te verbieden is en of dat wenselijk is.
Maar wel op een manier dat je slim gebruik maakt van dat net.
Of in ieder geval dat net probeert niet extra aan de gang te zetten.
Of niet extra te overbelasten als dat niet nodig is.

Randal Peelen:
[53:34] We hebben het in de aflevering al een aantal keer gehad over dat bouwen, bouwen, bouwen. en dat eigenlijk ook gebeurt.
De netbeheerders die bouwen zo snel mogelijk, maar dat gaat gewoon niet zoveel sneller.
Thuisbatterijen, wat zijn er allemaal nog voor oplossingen nu?
Wat gaat er de komende... Je bent aan het kijken tot 2050.
Dan heb je al heel wat dingen in je achterhoofd die al kunnen.
En misschien ook wel dingen die nog helemaal niet kunnen.

Maarten Staats:
[54:01] Ja, ik denk dat naast dus gewoon het verzwaren van capaciteit, wat sowieso nodig is, denk ik dat op dit moment ook een van onze speerpunten is het slimmer proberen te benutten van het elektriciteitsnet.

Jurian Ubachs:
[54:12] Dat kan juist nu al.

Maarten Staats:
[54:13] Dat kan juist nu ook al. Kijk, nu zitten we dus met het probleem met transportcapaciteit.
Kijk, richting 2050 hebben we nog allerlei andere dingen nodig.
Maar voor nu, dus voor het feit dat er best veel partijen op een wachtlijst staan en geen verhoging kunnen krijgen van hun capaciteit, wat echt best wel een probleem is.
Ik bedoel, we kijken heel erg aan problemen en oplossingen zo.
Ik wil ook even even stilstaan bij dat dat wel echt heel vervelend is voor partijen die wel gewoon elektriciteitsaansluitingen willen hebben.
Maar waar ze wel naar kijken is dat we weten dat die elektriciteitsnetten niet het hele jaar overbelast zijn.
Dus die kaartjes, die statische kaartjes, die geven aan je kan geen extra aansluiting krijgen, maar dat komt omdat een relatief klein aantal uur per jaar, honderd, honderden uren per jaar, we op of net over de capaciteit zitten.
Of eigenlijk verwachten dat we gaan komen de komende jaren, voordat dat de uitbreiding er komt.
En wat ik al net zei, achter de bestaande aansluit... dat groeit nog wat door.
Dus we wachten dat met die ingroei... dat we tegen de limieten aan beginnen te lopen.

Maarten Staats:
[55:14] De rest van het jaar, dus 8000 of al meer uur per jaar, dan is er eigenlijk nog ruimte.
En die ruimte, die wil je eigenlijk nog gaan gebruiken. Daar kunnen partijen nog gewoon elektriciteit in invoeden of afnemen.
En dus slimmer kijken of partijen een contract... De bedrijven proberen dus nu dat soort contracten aan te bieden. Dat je een contract krijgt en dat ze dan afspraken maakt over hoe je die niet gaat gebruiken op die piekmomenten.
En dat kan je doen door een financiële vergoeding. Of je maakt afspraken dat misschien je aansluitvergoeding.
Lager is en dat je een aantal x aantal uur per jaar een signaal kan krijgen van netbeheerder, nu even niet.
Of een nog versimpelde versie dat je bepaalde blokken aan capaciteit uitgeeft.
Dus jij mag afnemen altijd tussen april en oktober, de hele dag.
Of jij mag alle nachten afnemen, of jij mag afnemen op weekenddagen, bijvoorbeeld.
Dat zijn allemaal momenten dat het net wat minder belast is.
Dan weet jij van tevoren precies welke tijdsblokken je wel of niet mag werken.
En daar krijg je dan een lager tarief voor, waardoor je toch aangesloten kan worden.

Randal Peelen:
[56:18] Het is een beetje dat ik zeg, ja, kijk, ik wil graag van A naar B.
Maar de NS heeft tegen mij gezegd, jij mag nooit meer kaartjes in de spits kopen.
Gewoon helemaal niet, meneer Peelen.
Maar je mag wel in de tal uren reizen. Nou ja, liever dat. En dan kom ik in ieder geval nog van A naar B.

Maarten Staats:
[56:32] En dat is dus een beetje, daar zijn ze dus naar op zoek. Om te kijken, hoe kan je nog zoveel mogelijk partijen aansluiten in die beperkte ruimte?
En dat is ook het grote vraagstuk bij het batterijen. Die kunnen relatief makkelijk in die ruimte die er nog is geïnstalleerd worden.
Maar dan moet je wel voorkomen dat ze op die piekmomenten niet net het verkeerde

Maarten Staats:
[56:51] ding gaat doen. Omdat de balanceringsmarkt dat toevallig aan ze vraagt.

Jurian Ubachs:
[56:53] Als je het dan bijvoorbeeld hebt over een groot bedrijf. Heb je het dan ook over dat je dus tegen die bedrijven zegt.
Je mag jouw grote machines die je hebt om weet ik veel wat je gaat bouwen.
Maar die mag jij niet aanzetten op deze en deze momenten. Dat is eigenlijk wat je dan doet.

Maarten Staats:
[57:06] Dus je hebt eigenlijk daar twee dingen in. Je hebt voor bestaande aansluiting kan je ze vragen. Kan je op bepaalde momenten ze wat zachter zetten.
Als we daar een vergoeding voor geven.

Jurian Ubachs:
[57:14] Je hebt het recht om op elk moment te doen.

Maarten Staats:
[57:17] Sterker nog. Als je al die contracten optelt. Van al die grote verbruikers.
Dan is in elk netdeel dat veel hogere capaciteit.
Dan het net aan kan. Omdat ook bij die grootverbruikers geld.
Die gelijktijdigheid is gewoon niet zo hoog.

Randal Peelen:
[57:31] De wet van de grote getallen.

Maarten Staats:
[57:33] De wet van de grote getallen. Daar komt het eigenlijk op neer.
Of je kan een bestaande aansluiting vragen. Kunnen jullie wat minderen?
En dan maak je ruimte voor iemand anders. Of je vraagt nieuwe aansluitingen.
Die het alternatief is, krijgt geen aansluiting.
Je mag erop behalve deze en deze afspraken. Of vaste tijdsblokken.

Jurian Ubachs:
[57:49] In die blokken waar ze niet mopen mogen, hebben ze dan geen stroom bijvoorbeeld?
Of hebben ze gewoon niet voldoende stroom om bijvoorbeeld hele grote machines te laten draaien?

Maarten Staats:
[57:57] Dat is afhankelijk van de afspraken die je maakt. In principe, als er het transportschaarste wordt afgeroepen, dus we hebben eigenlijk geen ruimte meer, we verwachten dat er voordat een uitbreiding komt, er geen ruimte extra op je snet is, dan kan je niet in die uren nog extra capaciteit vrijgeven.
Dus in principe is het dan nul. Maar het kan ook zijn dat als je ruimte vrij krijgt... dat je dat probeert weg te geven met...
Kleine beetjes aansluiting op de piekmomenten. En grotere beetjes en grotere hoeveelheden de rest van het jaar.
Dus dat is net de lokale context en de afspraken.

Jurian Ubachs:
[58:32] Ik probeer het dan een beetje praktisch te maken. Stel dat ik een groot productiebedrijf heb.
Dan kan ik me best voorstellen dat je met je netbeheerder hebt afgesproken.
Je mag op gezette momenten in het jaar niet op de piekmomenten gaan gebruiken.
Maar het zou wel fijn zijn als de koelkasten die mijn werknemers gebruiken...
Voor hun lunch en dat soort dingen aan blijven staan 24 uur per dag.
En dat ik dan die megamachines niet kan draaien op het moment dat we dat hebben afgesproken. Dat is prima. Maar het is altijd wel een bepaalde baseline.
De lichten moeten aan blijven staan bij wijze van.

Maarten Staats:
[59:03] Hangt dus af van welke afspraak je maakt. Je ziet ook wel partijen die dat soort contacten doen. Die doen er dan ook een batterij bij.

Jurian Ubachs:
[59:08] Zodat je jezelf kunt bedrijven als je even uitstaat. En als je dan aanstaat dan knal je je productie.

Maarten Staats:
[59:15] Als je echt weinig vermogen in die relatief beperkte pieken.
Want het is Het is nooit 24 uur achter elkaar. Of bijna nooit.
Dus meestal heb je dan meer een dal overdag. Of een dal ergens in de nacht. Dat het wel weer mag.
Dan kan je hem eventueel weer opladen, de batterij. En dan kan je die pieken een soort van overbruggen.
Met dus de dingen die echt aan moeten blijven staan. Maar ja, uiteindelijk gaat het qua vermogen natuurlijk. Dan om die grote machines.
Die het probleem zijn. Maar volgens mij, kijk, als er geen ruimte is.
Dan kan je in principe ook niet kleine beetje ruimte weggeven.
Want als die kleinste beetje nog waren. Dan hadden we dat alweer weggegeven.

Randal Peelen:
[59:52] Hoe gaat het zich oplossen dan? Want dat fenomeen dat je soms meer stroom opwerkt en andere momenten minder. Dat gaat niet weg.
Dat is eigenlijk alleen met accu's en waterstofproductie op te lossen volgens mij.
Dus dan ga je in de zomer als er heel veel zonne-energie is.

Randal Peelen:
[1:00:08] Lekker waterstof maken is niet super efficiënt. Maar dan heb je dat nog voor het moment dat je het echt nodig hebt.
Maar wanneer is die energietransitie nou uitgespeeld dan? Want wat we nu vandaag merken is in principe gewoon op te lossen door 20 jaar geleden meer geld uit te geven in het verzwaren van het netwerk. Dan hadden we het probleem niet gehad.
Maar dat andere probleem in de toekomst wordt natuurlijk wel alleen maar groter.

Maarten Staats:
[1:00:33] Ik denk voor nu dus, als je het hebt, wat duidelijk is, en dat is ook, als netbeheerders doen we lange termijn verkenningen, de integrale infrastructuurverkenning 2030-2050.
Dan kijken we dus naar 2050 door, naar verschillende toekomstbeelden, waar kan het heen? En in alle toekomstbeelden hebben we enorm veel flexibiliteit nodig.
Wat je dan noemt, waterstofproductie, batterijen, flexibiliteit van afnemers, flexibiliteit bij invoeders.
Gewoon überhaupt het aftoppen van zonnepanelen, van alle zonnepanelen.
Daar eigenlijk in die toekomstscenario's zie je, die zou je op 50 of 60 procent allemaal willen aftoppen.
Want de tijden dat ze meer produceren, heb je zoveel stroom dat er eigenlijk niet zoveel mee te doen is.
Dus als je heel erg naar de toekomst kijkt, zie je een aantal van die dingen die eigenlijk sowieso nodig zijn.

Randal Peelen:
[1:01:14] Dan salderen allang verleden tijd.

Maarten Staats:
[1:01:16] Dat hopen we. Ik vind dat fantastisch.

Randal Peelen:
[1:01:20] Laat maar staan.

Maarten Staats:
[1:01:21] Ik heb zelf zonnepanelen sinds een jaar. Dus ik word er best wel hard voor geraakt als we nu mee zouden stoppen.
Maar ik denk dat het vanuit het oog van de energietritie en vanuit het oogpunt ook vanuit eerlijkheid en vanuit het oogpunt vanuit de netten, dat het heel goed zou zijn als we daar een keer mee zouden stoppen.
Vooral omdat je nog een afbouw hebt. Wat ook heel logisch is, want mensen die net geïnvesteerd hebben willen niet zomaar opeens wisselend beleid.
Maar ik denk, begin nu dan met het afbouwen. Met een beetje rustig tempo.
In plaats van dat we hier weer zo lang over gaan praten.

Jurian Ubachs:
[1:01:49] Ik zie wat je zegt. Ik heb er even over nagedacht. En mijn weerwoord is, nee. Nee.

Maarten Staats:
[1:01:57] Het lastige daarin is. We hebben dus nu meer dan 2 miljoen woningen zonnepanelen.
En dat zijn dus 2 miljoen stemmers.
Het wordt met de jaren moeilijker om die salderingsregelingen af te schaffen.

Jurian Ubachs:
[1:02:10] Omdat er steeds meer mensen geraakt worden. Je geeft gewoon een meerderheid. We stemmen niet.

Maarten Staats:
[1:02:17] En daarom is het nu dus bij nieuwe ontwikkelingen. Zoals thuisbatterijen of laadpalen.
Is het heel belangrijk dat je dat aan het begin regelt op een manier dat je

Maarten Staats:
[1:02:26] die aan kan sturen zodat ze soort van in het hele energie systeem ook goed werken in plaats van dat je dat achteraf gaat corrigeren.
Want als iedereen eenmaal gewend is dat het bepaalde dingen oplevert en dat ze niet gelimiteerd hoeven te worden, is het achteraf veel moeilijker om daar nog iets aan te doen. Denk ik zelf.

Randal Peelen:
[1:02:45] Dus we moeten sowieso alles verzwaren en er moet flexibiliteit komen.
Dat moet allebei sowieso.

Maarten Staats:
[1:02:53] Ja, en die flexibiliteit is nu dus vooral relevant. Zodat we meer partijen toegang kunnen bieden op het elektriciteitsnet.
Dus die problematiek van het vollopen van de elektriciteitsnetten.
Dat we die kunnen oplossen.
En die flexibiliteit verandert met de tijd steeds meer naar een logisch onderdeel van dat energiesysteem van de toekomst.
Van dat klimaatneutrale energiesysteem dat we hebben.
Waarin we gewoon weten dat we momenten hebben met enorme overschotten.
En momenten met flinke tekorten. en dat je dat meer in balans moet gaan brengen.

Randal Peelen:
[1:03:22] Gewoon meer dan genoeg kerncentrales bouwen en dan kunnen al die windmolens weer om. Staan ze in mijn zicht op zee? Op het strand?

Maarten Staats:
[1:03:29] Dat heeft zijn eigen uitdagingen weer. En uiteindelijk heb je een groot deel van de investeringen netten moet je dan alsnog doen.
Want de kerncentrales gaan van centrale punten dan in de wijk proberen te brengen.
Maar je wil het alsnog in de wijk kunnen afnemen.
En dan moet je dus alsnog ook al die kabels die er tussenin zitten, verzwaren.
Dus daar zijn keuzes in te maken.
En er zijn veel mensen die het daarover hebben.
Maar alleen maar alles kerncentrales, dan hoeven we niks te doen.
Dat is in ieder geval helaas niet.

Jurian Ubachs:
[1:03:53] Ik heb van Strategie Games geleerd dat kerncentrales echt onmeunig veel energie opleveren. Ja. Dus dan moet je wel echt ook onmeunig veel kabels omheen leggen.

Randal Peelen:
[1:04:00] En in SimCity gaat het ook heel goed. Totdat die alien komt en die blaast hem op. Aashol. Ja.

Randal Peelen:
[1:04:06] Willen we niet. Wat we wel willen. Nog een bonus aflevering.
En dan hebben we een aantal vragen van luisteraars. Als het mag gaan we jou die nog zeker stellen.
Dus dit is zo'n week waarin je zo'n vriend van de show wil zijn.

Jurian Ubachs:
[1:04:15] Veel vragen over batterijen zie ik wel. Mensen zijn toch daar erg mee bezig.

Randal Peelen:
[1:04:19] Maar tot die tijd zeg ik, tot zover deze aflevering van Met Nerds Om Tafel.
En Met Nerds Om Tafel is een podcast door Jurri-Jan Ubachs en mij, Randall Peelen. En onze panelleden zijn Esther Krabbenam-Ruurt, Sanders en Sander Bijleveld.

Jurian Ubachs:
[1:04:29] Gaan we binnenkort volgens mij weer een keertje met hem bijpraten met z'n allen, dus dat wordt wel weer leuk.

Randal Peelen:
[1:04:32] En al onze muziek wordt gemaakt door de mysterieuze Brickmaster Sillen.
Onze gastnerd van vandaag was Maarten Staart.
Maarten, hartelijk dank voor je deelname. Tweede keer alweer.
Helemaal naar Amsterdam gekomen.

Maarten Staats:
[1:04:42] Ja, was leuk.

Randal Peelen:
[1:04:44] Je leven gewaagd.

Maarten Staats:
[1:04:45] Leuk om deze keer te werken in de studio.

Randal Peelen:
[1:04:47] Dat praat tien keer beter. Waar kunnen mensen meer over jou te weten komen?

Maarten Staats:
[1:04:52] Ik zit ook op Slack. Maar ook op LinkedIn kan je me vinden. En Twitter ben ik niet zo heel erg actief meer. Ik denk dat dat de logische locaties zijn.

Randal Peelen:
[1:05:00] Twitter bestaat niet eens meer.

Maarten Staats:
[1:05:02] Blijf het lekker Twitter noemen.

Randal Peelen:
[1:05:03] Meer informatie over ons staat op onze website. En dat is mnrt.nl.
Enjoy onze Slack. Daar gingen 2400 charmante kapabel en gezellige nerds je voor.

Randal Peelen:
[1:05:10] Die kunnen vragen stellen aan de volgende gastnerds in het kanaal.
Vragen van de luisteraar.
Word je nou vriend van de show, dan krijg je deze week een hele mooie bonusaflevering.
Je krijgt ook toegang tot het Clubhuis. Vier meetups per jaar.
Stickers en biervultjes door je brievenbus. Elke week een bonus.
Eerder dan de rest. Zonder reclame. Merchart op onze site. Voor nu hartelijk dank voor het luisteren. Tot de volgende keer.